İş hukuku, işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyen önemli bir hukuk dalıdır. Çalışanların işten çıkarılma, mobbing, fazla mesai, iş sözleşmeleri, iş kazaları gibi konularda haklarını bilmesi, mağduriyet yaşamamaları açısından büyük önem taşır. Peki, iş hukuku çerçevesinde işçilerin ve işverenlerin hakları nelerdir?
1. İşçi Hakları ve İşten Çıkarma
İşveren Beni Haksız Yere İşten Çıkardı, Ne Yapmalıyım?
Eğer işveren tarafından haksız bir şekilde işten çıkarıldıysanız, şu adımları izleyebilirsiniz:
- İşten çıkarılma gerekçesini öğrenin: İşverenin yazılı bir fesih bildirimi sunması gerekir.
- İş Mahkemesi’ne başvurun: İşe iade davası veya tazminat talebi için 1 ay içinde dava açabilirsiniz.
- Sendika veya avukat desteği alın: Haklarınızın korunması için bir iş hukuku avukatına danışabilirsiniz.
Kıdem ve İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
- Kıdem Tazminatı: En az 1 yıl çalışan işçiye, her yıl için 30 günlük brüt ücret ödenir.
- İhbar Tazminatı: İşveren tarafından ihbarsız işten çıkarılan işçiye 2-8 hafta arası maaş ödenmelidir.
İşten Çıkarken Tazminat Almak İçin Ne Yapmalıyım?
Tazminat almak için iş akdinizin haklı nedenle feshedildiğini ispatlamalı veya en az 1 yıl çalışmış olmanız gerekmektedir.
2. Mobbing ve Çalışma Koşulları
İşyerinde Psikolojik Baskıya Uğruyorum, Ne Yapabilirim?
- Mobbinge uğrayan çalışan delil toplamalıdır (e-posta, mesaj, şahitler vb.).
- İş mahkemesine dava açılabilir ve maddi-manevi tazminat talep edilebilir.
Fazla Mesai Ücretim Ödenmiyor, Nasıl Hak Talep Edebilirim?
- Fazla mesai ücreti, saatlik ücretin %50 fazlası olarak hesaplanır.
- İşveren ödeme yapmıyorsa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayette bulunabilirsiniz.
Çalışma Saatleri ve Dinlenme Süreleri Yasal Olarak Nasıl Düzenlenmiştir?
- Günlük en fazla 11 saat çalışılabilir.
- Haftalık çalışma süresi 45 saati geçemez.
- Ara dinlenme süreleri çalışma süresine göre 15-60 dakika arasında değişir.
3. İş Sözleşmeleri ve Haklar
İş Sözleşmesi Feshedildiğinde Hangi Haklara Sahibim?
- Kıdem ve ihbar tazminatı hakkınız olabilir.
- İşveren fesih bildiriminde bulunmalıdır.
- Haksız fesih durumunda işe iade davası açabilirsiniz.
Belirli Süreli ve Belirsiz Süreli Sözleşme Arasındaki Farklar Nelerdir?
- Belirli süreli sözleşme, süre bitince sona erer ve tazminat hakkı doğmaz.
- Belirsiz süreli sözleşme, iş devam ettiği sürece geçerlidir ve işten çıkarılmada tazminat hakkı sağlar.
İşyerinde Haksız Kesinti Yapıldı, Nasıl İtiraz Edebilirim?
- Maaş bordrosunu kontrol ederek işverene yazılı itirazda bulunabilirsiniz.
- Ödenmeyen ücretler için İş Mahkemesi’ne dava açabilirsiniz.
4. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
İş Kazası Geçirdim, Tazminat Alabilir Miyim?
- İş kazası sonrası SGK’ya bildirim yapılmalıdır.
- İş kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açabilirsiniz.
Meslek Hastalığına Yakalanan İşçinin Hakları Nelerdir?
- İş göremezlik maaşı bağlanabilir.
- İşverenin ihmali varsa tazminat davası açılabilir.
İş Kazası Nedeniyle Açılacak Davalar Nelerdir?
- Tazminat davası (maddi-manevi).
- Ceza davası (ihmal varsa).
- SGK iş göremezlik maaşı talebi.
5. İşveren Yükümlülükleri ve Hakları
İşveren Olarak Çalışanları İşten Çıkarırken Nelere Dikkat Etmeliyim?
- Geçerli neden sunulmalı.
- İhbar süresine uyulmalı.
- Tazminat hakları gözetilmeli.
İşçilere Ödenecek Tazminatlar Nasıl Hesaplanır?
- Kıdem tazminatı: Her yıl için 30 günlük brüt ücret.
- İhbar tazminatı: Çalışma süresine göre 2-8 hafta maaş.
İşyerinde Sözleşme İhlali Olduğunda Ne Yapmalıyım?
- Çalışan aleyhine tazminat davası açılabilir.
- İş hukuku avukatından destek alınabilir.
Samsun ve çevre illerde iş hukuku konusunda daha fazla bilgi ve profesyonel hukuki destek almak için Avukat Ceyhun Çatalsakal ile iletişime geçebilirsiniz.